ورشکستگی از درون

سايت ويکی ليکس که تاکنون اسناد محرمانه زيادی درباره وزارت دفاع و امور خارجه آمريکا منتشر کرده است، به تازگی اسنادی درباره تحولات ايران بر روی وب سايت خود قرار داده است که در آن برخی از افراد نزديک به حکومت جمهوری اسلامی ايران در ديدار با ناظران و ديپلمات های غربی، انتخابات جنجال برانگيز رياست جمهوری سال ۱۳۸۸ را مورد تجزيه و تحليل قرار داده اند. در زير، گزارش سفارت آمریکا در لندن از یک نشست محرمانه را می خوانید که در آن سيد سلمان صفوی، برادر يحيی رحيم صفوی، مشاور نظامی رهبر جمهوری اسلامی ایران و فرمانده پيشين سپاه پاسداران، تحلیل خود را از انتخابات دهم ریاست جمهوری اطلاعات و وقایع آن زمان ارائه می کند. تاریخ ارسال این گزارش ۱۸ ژوئن سال ۲۰۰۹ يعنی دو روز پس از برگزاری این نشست است. کودتای سیاسی سید سلمان صفوی می گوید انتخاباتی که با «کودتای سیاسی» باطل شده دولت ایالات متحده را ناگزیر می کند که با تکیه بر حقوق بشر از معترضان پشتیبانی کند. ۱ـ خلاصه: سید سلمان صفوی روز شانزدهم ژوئن (۲۰۰۹) به ناظر لندن در امور ایران (پولوف) و شماری از دیپلمات ها گفت که: «اکثریتی از» مقامات دولت ایران و سپاه پاسداران مایلند ایالات متحده آمریکا ضمن ادامه سیاست پرهیز از مداخله در ایران به سیاست خود در زمینه تاکید بر حقوق بشر ادامه دهد و از تظاهرات مردمی در ایران حمایت کند و از تثبیت پیروزی انتخاباتی احمدی نژاد جلوگیری کند. سلمان صفوی گفت «اکثریتی از»‌ اعضای سپاه صف خود را از صف بسیج و جعفری،‌ فرمانده سپاه، بر سر دستکاری در نتیجه انتخابات و پیامدهای آن جدا کرده اند. او افزود: فردی که نمی تواند نام او را ببرد ولی نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی است و در بیت رهبری کار می کند، طرح دستکاری در انتخابات و سرکوب در پی آن را هدایت کرد. صفوی مدعی است که هیچ روحانی معتبری به جز مصباح یزدی از احمدی نژاد حمایت نکرده است. صفوی تاکید کرد که راه سازشی میان طرف های ذینفع در ایران نمانده و افزود که نهایتا یا موسوی و یا احمدی نژاد از نظر سیاسی نابود خواهند شد. او امکان بروز یک جنگ داخلی را که توسط یک عضو اروپایی حاضر مطرح شده بود بسیار کم توصیف کرد. (پایان خلاصه) ۲ ـ همچنانکه قبلا گفته شد صفوی به دعوت «بنیاد قرن بعدی» "Next Century Foundation" که یک سازمان غیر دولتی کوچک فعال در زمینه سیاست خارجی بریتانیا است و از کمک های مربوط به سفارتخانه ها بهره می گیرد، دعوت شده بود. صفوی تازه همان روز شانزدهم ژوئن از تهران وارد بریتانیا شده بود. محل این نشست اقامتگاه مشاور سیاسی آلمان بود و به جز اعضای ان سی اف، خانم صفوی و سفیران نروژ، اسپانیا و ژاپن و یک دیپلمات رده پایین از بریتانیا حضور داشتند. وقایع ۱۲ ژوئن و پیامدهای آن: «کودتای سیاسی» ۳ ـ ‌ پس از هشدار به حاضران و توصیه به آنها برای پرهیز از نقل سخنان او در جایی، صفوی‌ رویدادهایی که در پی انتخابات ۱۲ ژوئن رخ داد را یک «کودتای سیاسی»‌ خواند و گفت جمهوری اسلامی ایران هرگز با موقعیتی این چنین دشوار رو به رو نشده بود. ۸ ـ  او تاکید کرد که این «کودتای نظامی نیست» زیرا به باور صفوی، در اغلب این رویدادها اکثریت افسران سپاه شرکت نداشتند. از سوی دیگر به باور وی، خط روشنی سپاه و بسیج را از هم جدا می سازد. او بر نقش اساسی بسیج در سرکوب معترضان تاکید کرد. ۴ - در پاسخ به پرسشی درباره ماهیت رویدادهای پس از انتخابات، صفوی شرحی طولانی و هیجان زده داد که شبیه روایت اصلاح طلبان است که گزارش آن توسط پولوف و  دیگر ماموران ارسال شده است.  صفوی‌ گفت که مقام های حکومتی در روز ۱۲ ژوئن کاملا انتظار داشتند که با فعل و انفعالات سیاسی و هیجان ناشی از مناظره موسوی و احمدی نژاد،‌ موسوی به روشنی پیروز این میدان خواهد بود. نشانه های تقلب که او برشمرد از همان دست بود که ناظران غربی برشمرده اند اما متضمن شمار غیرقابل قبول رای برای احمدی نژاد از سراسر ایران و اعلام نتایج با سرعتی غیرقابل قبول بود. صفوی شرح مفصلی از دموکراتیزه شدن جهان و ایران در پیامد فناوری دیجیتال و قطع عمدی پیامک ها داد که به باور او عامل مهمی در دور کردن هواداران نامزدهای مخالفان از نظارت موثر بر شمارش آرا در حوزه های رای گیری بود. روایت صفوی از دیدگاه خودی های «محافظه کار» ۵ـ  توضیحات و مشاهدات صفوی‌ درباره افراد درون  «گروه های سنتی انقلابی» اهمیت ویژه دارد.  وی گفت این انتخابات که نخستین انتخابات ناکامیاب «پس از ۴۰ انتخابات موفق در دوران انقلاب است»، در زمینه عدم شفافیت، از همان آغاز یگانه و ممتاز بود. گزارش سفارت آمریکا درباره سخنان سلمان صفوی درباره انتخابات ریاست جمهوری ایران به باور صفوی،‌ هنجار متعارف انتخاباتی چنین بود که همواره مواضع و منافع گروه ها ماهها پیش از انتخابات روشن بود در حالی که در این مورد برای حتی افراد درون نظام روشن نبود که چگونه یکی از نامزدهای اصلی یعنی «کروبی» حتی تا دو روز قبل از انتخابات معلوم نبود که در این انتخابات شرکت خواهد کرد. به گفته صفوی، این فضا نیاز به روشنی و قطعیت را ایجاب می کرد و فرصتی را فراهم کرد «برای کسانی که این کار را قبلا انجام داده بودند». (صفوی‌ این موضوع را باز نکرد. در این مورد اما به پارگراف ۱۰ زیر مراجعه کنید.) او که به گونه ای مبهم و بدون روشن ساختن نقطه نظراتش سخن می گفت اظهار داشت عناصر دیگری هم بودند که به «فضای عدم یقین» افراد درون نظام و انگیزه هایی برای دستکاری کردن «دوباره» در نتایج انتخابات کمک می کرد. صفوی گفت که برای نخستین بار نه تنها میان اصلاح طلبان که میان اصول گرایان نیز شکاف ایجاد شده بود. او تاکید کرد که «تنها یک گروه اقلیت (متشکل از افراد رده بالا) از احمدی نژاد در آن زمان و هم اکنون حمایت می کنند. او گفت که مناظره های تلویزیونی عامل تازه ای در این میان بود و در پی این مناظره «احساس کنترل بر اوضاع  توسط افراد درون نظام یک شبه و ناگهان دگرگون شد و ناگهان همه جا (رنگ) سبز ظاهر شد.» مواضع روحانیون عالیرتبه ۶ ـ  به گفته او مناظره ها سبب «انفجاری» در میان روحانیون شد که به باور صفوی، هدفش علیه احمدی نژاد بود.  جایگزینی آخرین لحظه پورمحمدی وزیر کشور با محصولی، هم پیمان احمدی نژاد نیز یک موضوع نگران کننده بود. صفوی با لحنی به روشنی مثبت گفت که اظهارات بی پرده و شوک آور (صادق) زیباکلام، استاد دانشگاه تهران،‌ در ماه می در تلویزیون دولتی که از سیاست ستیزه جویانه تقابل با ایالات متحده آمریکا انتقاد کرد،‌ اهمیت به سزایی داشت. صفوی به این مسئله اشاره کرد که به باور او احمدی نژاد میان روحانیون برجسته حامیان زیادی ندارد. او گفت «آنها یادشان نمی رود که احمدی نژاد به آنها حمله کرده است. به همین دلیل فقط یک روحانی ـ‌ یک تن ـ در قم از او پشتیبانی می کند.» ظاهرا منظور او آیت الله مصباح یزدی‌ است. ۷ـ صفوی گفت که در پاسخ به درخواست های رسیدگی و تجدید نظر توسط نامزدها، پایان نهایی کار را شورای نگهبان در همکاری با ولی فقیه رقم خواهد زد. این بازاندیشی و گمانه زنی در فضایی رخ خواهد داد که در آن تسلیم و مدارای جامعه بین المللی و کاهش انرژی در میان معترضان،‌ یا ادامه سرکوب ها و تظاهرات میلیونی و یکپارچه به همراه توجه جهانی موثر است. صفوی مدعی است که مخالفان احمدی نژاد به چیزی کمتر از برگزاری مجدد انتخابات راضی نخواهند شد زیرا آرای ریخته شده به صندوق ها بیش از آن لکه دار شده که بتوان با بازشماری آرا سر و ته قضیه را هم آورد. او گفت ایالات متحده نباید احمدی نژاد را به رسمیت بشناسد. عدم تمایل رفسنجانی برای دامن زدن به تحریک برای بار سوم ۸ـ صفوی چندین بار بر چیزی که به گفته وی در مبارزه با «کودتا»‌ و  پشتیبانی از نامزدها نقش بنیادی دارد تاکید کرد. او دستکاری در انتخابات ۱۲ ژوئن را تحریک علیه هاشمی رفسنجانی و جامعه ای که او معرف آن است ارزیابی کرد. او بی آنکه از تحریک کننده خاصی نام ببرد،‌ تنها با گفتن این که همان اشخاص در پشت ماجرای دستکاری نتایج انتخابات حضور دارند گفت رفسنجانی تصمیم گرفته است به دستکاری در انتخابات فعلی مانند انتخابات پیشین ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۵ و انتخابات مجلس در سال ۲۰۰۷ واکنشی نشان دهد و حاضر نیست برای بار سوم ایجاد تحریک کند. صفوی در نشست آن شب چندین بار این عبارت را تکرار کرد. وی آن شب دو بار توضیحات مفصلی درباره سپاه پاسداران و رهبران اولیه انقلاب داد که به باور او به راستی در راستای منافع ملی گام بر می دارند. یک بار هم اعلام کرد  که رییس جمهورها می آیند و می روند و ما هستیم که می مانیم و می دانیم چه چیزی به سود مردم و به سود انقلاب است. صفوی «پوشه سبز» را بر می گزیند ۹ـ پولوف که هنگام شام کنار دست دکتر صفوی و همسر وی نشسته بود یک نسخه فارسی از سخنرانی پرزیدنت اوباما در قاهره و سخنان او در پانزدهم ماه ژوئیه (در جریان دیدار با برلوسکونی نخست وزیر ایتالیا) درباره ایران را به او داد. این اسناد در پوشه های سبز و آبی گذاشته شده بودند. نظرات صفوی درباره جعفری،‌ بسیج و «یک فرد بسیار نزدیک به رهبر» ۱۰ـ صفوی در حاشیه دیدارهای بعدی و گفت و گو با پولوف و هانس بست، کنسول سیاسی آلمان، گفت جعفری، فرمانده سپاه پاسداران طراح اصلی و هدایت کننده تقلب انتخاباتی بود. وی در پاسخ به سوالی درباره نقش احتمالی مجتبی خامنه ای گفت «بله. بین ما شکاف جدی وجود دارد.» او تاکید کرد که نمی تواند بگوید چه کسی در بیت رهبری در این ماجرا دست داشته است. با این همه تاکید کرد که «اکثریت عظیمی از افسران سپاه، درجه داران و اعضای ساده آن» مخالف آنچه هستند که روی داده است. حقوق بشر ۱۱ـ در واکنش به سخنان پولوف،‌ منتج از دستورالعمل شانزدهم ژوئن اداره امنیت ملی درباره نگرانی های دولت آمریکا از خشونت و سرکوب و احتمال تقلب و نگرانی های فزاینده جهانی، تعهد دولت آمریکا به عدم مداخله در امور ایران، صفوی بی درنگ و در برابر همه خواستار این شد که آمریکا بسیار مواظب باشد و تاکیدش بر حقوق بشر را در بیانیه هایش درباره ایران در روزهای آینده را فراموش نکند. سپس یک بحث طولانی و کمی طعنه آمیز درگرفت درباره نقشی که حقوق بشر در سیاست خارجی آمریکا در کشورهایی مانند عربستان سعودی، مصر، اسراییل/ فلسطین و آسیای مرکزی بازی می کند. صفوی بار دیگر تاکید کرد که دولت آمریکا حقوق بشر و امنیت جانی تظاهرکنندگان ایرانی در پیام های خود حفظ کند. وی از بیانیه های دولت آمریکا درباره انتخابات تا آن روز ابراز خوشنودی کرد و اظهار داشت که ضمن موافقت با تاکید مدام  بر عدم مداخله آمریکا، بر بخش حقوق بشر باید «کمی بیشتر تاکید» شود. او استدلال کرد که شکست در تاکید روشن بر حقوق بشر به نیروهای امنیتی این مشروعیت و قدرت را می دهد که آرام آرام مقاومت مردم را در هم بشکنند. درگیری هسته ای: پول در برابر پول ۱۲ـ صفوی در پاسخ به پرسشی درباره چشم انداز تعهدات هسته ای،‌ در آغاز مودبانه و محتاط اما بی درنگ به روشنی پیشنهاد کشورهای ۵+۱ را پیشنهادی «غیراصولی» ارزیابی کرد و گفت به باور او آمریکا در برابر خواست خود از ایران برای «اقدام عملی و عاجل و توقف عنی سازی اورانیوم» تنها به «قول هایی درباره رآکتورهای آب سبک و مذاکرات دوستانه امنیتی در آینده دور» بسنده می کند. صفوی سپس به کلیاتی درباره امکان «حل عملی» مشکل پرداخت و تکرار کرد که «این توافق باید اصولی باشد» با انگیزه های روشن و عملی. او با اشاره به اقدام های ضد قاچاق مواد مخدر و ضد تروریسم که «از نظر ایران اهمیت به سزایی دارند» تاکید کرد که «در مقابل باید با یک پیشنهاد واقعی قدم جلو بگذارید.» او سپس باز نغمه «پول در برابر پول» را، دست کم چهار بار در توضیح آن چیزی که از نظر ایران در این گفت و گوها  «اصولی» خواهد بود،‌ سر داد. یاس شخصی ۱۳ـ پولوف در واکنش به اظهارات قبلی صفوی درباره علاقه او به سفر به واشنگتن برای روشن ساختن مقام ها و ناظران آمریکایی، به وی اطلاع داد که مقام های دولت آمریکا از این تمایل او آگاهی دارند. پولوف گفت خواهد کوشید به تمایل او جامه عمل بپوشاند اما در عین حال بر محدودیت های خود در این راستا تاکید کرد. صفوی آشکارا نومید شده بود و با ابراز تاسف گفت: چاره ای جز این ندارم که بگویم «رابط واشنگتنی من از عهده انجام کاری که می خواستم بر نمی آمد.» صفوی مودبانه درباره کناره گیری پولوف از سمت خود سخن گفت و خواستار آن شد که پیش از این اتفاق به ناظر آتی لندن در امور ایران معرفی شود. پولوف شخصا اقدام هایی برای معرفی او در سی ام ماه ژوئن و اندکی پیش از بازگشت صفوی و همسرش از بریتانیا به ایران انجام داد. نتیجه گیری ۱۴ـ صفوی که پولوف او را از سال ۲۰۰۶ در نشست های گروه های کوچک دیده بود، رفتار معمول با اعتماد نفس و با نفوذ خود را داشت، اما به نظر می رسید که در درون خود دچار آشوب است و کمتر از دیدارهای پیشین سر حال است. پس از صرف غذا، رفتار او با پولوف و درخواست از دولت آمریکا برای پشتیبانی از معترضان در راستای حمایت از حقوق بشر نه کاملا ولی لحنی کمابیش عاجزانه داشت. پولوف بیش از قبل در لحن صفوی حالتی مضطربانه را احساس می کرد.

مـنـبـع